Η διασφάλιση της Αττικής, για τη λειψυδρία, τι είπαν Σταύρος Παπασταύρου και Χάρης Σαχίνης

Στην ιστορική πορεία της Πολιτείας  στα έργα ύδρευσης,  από το 1926 που  ξεκίνησε η κατασκευή του φράγματος  Μαραθώνα, μέχρι την αξιοποίηση της λίμνης Υλίκης, εστίασε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, κατά την  εκδήλωση για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ, υπενθυμίζοντας τα εγκαίνια της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, τη μελέτη που εκπονήθηκε επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αλλά και  το εμβληματικό έργο του Εύηνου, με την  Ελλάδα να έχει επενδύσει διαχρονικά στη διασφάλιση επάρκειας υδάτινων πόρων.

Σύμφωνα με τον ίδιο «Η αδιάλειπτη παροχή νερού αποτελεί βασική προτεραιότητα της Πολιτείας. Σήμερα βρισκόμαστε, δυστυχώς, σε ένα από τα χαμηλότερα σημεία αποθεμάτων νερού», προσθέτοντας ότι η  κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη αντιμετώπισε τη μεγαλύτερη κρίση λειψυδρίας των τελευταίων δεκαετιών. Σήμερα, όμως, οι κλιματικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί δραματικά, ενώ η κλιματική αλλαγή εντείνει τη λειψυδρία.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο λειψυδρίας, ενώ η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θεωρείται από τις πλέον ευάλωτες του πλανήτη, καθώς μέχρι το 2021, τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες της χώρας διατηρούνταν σταθερά στα 1,1 δισ. κυβικά μέτρα.

Από το 2022 και μετά, η μείωση των αποθεμάτων αγγίζει τα περίπου 250 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως. Παράλληλα, το ετήσιο ύψος βροχοπτώσεων μειώνεται κατά περίπου 25%, ενώ το υδατικό στρες στη χώρα φτάνει στο 70%, με την  Αττική και τη Θεσσαλονίκη να βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης.

Από το 2023, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε σειρά πρωτοβουλιών, μεταξύ των οποίων η ίδρυση της Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων. Ωστόσο, τα υδρολογικά δεδομένα παραμένουν απαισιόδοξα, καθώς η χώρα διανύει το δεύτερο σημαντικότερο επεισόδιο έμμονης ξηρασίας των τελευταίων 40 ετών, όταν όλες οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι δεν υπάρχει πλέον περιθώριο αναμονής.

Λαμβάνοντας τον λόγο, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, μίλησε για το όραμα και τα επόμενα βήματα της επιχείρησης, λέγοντας πως, «το δίκτυο ύδρευσης της ΕΥΔΑΠ είναι τόσο εκτεταμένο όσο η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από την Αυστραλία», συμπληρώνοντας πως  παρά το μέγεθος και την πολυπλοκότητα του συστήματος, η ποιότητα του νερού «παραμένει η καλύτερη στην Ευρώπη και από τις κορυφαίες παγκοσμίως».

Πλέον, σε επτά άξονες στρατηγικής δράσης, βασίζεται το κυβερνητικό σχέδιο για την ενίσχυση των υδάτινων πόρων:

1. Σχεδιασμός και υλοποίηση μεγάλων έργων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στην Αττική: Το έργο “Εύρυτος” αφορά τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, με εκτιμώμενη ολοκλήρωση το πρώτο εξάμηνο του 2029. Παράλληλα, δρομολογούνται βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα έργα, όπως γεωτρήσεις, αξιοποίηση του Βοιωτικού Ρου Κηφισού, μείωση διαρροών, ενημέρωση καταναλωτών και αξιοποίηση ανακτημένου νερού. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται επίσης το έργο του αγωγού ανύψωσης νερού στο ΕΥΣ για διασύνδεση με αφαλάτωση (διάρκειας 2 ετών) και η δημιουργία χερσαίας μονάδας αφαλάτωσης (διάρκειας 2-2,5 ετών).

2. Γεωγραφική επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ:  Δημιουργία 2 ισχυρών πυλώνων σε Αττική και Θεσσαλονίκη με υποχρεωτική απορρόφηση παρόχων ύδρευσης και αποχέτευσης και επέκταση της αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στην άρδευση στη γεωγραφική περιοχή της αρμοδιότητάς τους. Όπως είπε ο υπουργός, πρόκειται για ένα μεταρρυθμιστικό πρώτο βήμα στο νοικοκύρεμα 750 παρόχων σε ένα κατακερματισμένο τοπίο.

3. Θεσμική ενίσχυση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ: Εκσυγχρονισμός διατάξεων ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, κάποιες από τις οποίες ισχύουν αμετάβλητες από το 1980 και – Εργασιακές και μισθολογικές ευελιξίες, που θα ξεκλειδώσουν τη δυναμική των εταιρειών αυτών, θα προσελκύσουν νέα στελέχη και θα δώσουν τη δυνατότητα στην ΕΥΔΑΠ να εφαρμόσει πλήρως ένα φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο 2,5 δις.

4. Εφαρμογή ρυθμιστικού πλαισίου: Ενδυνάμωση του ρόλου της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και η ενεργοποίηση της διαδικασίας κατεπείγουσας ανάγκης.

5. Αναδιάρθρωση ΔΕΥΑ: Το Υπουργείο Εσωτερικών προχωρά σε κωδικοποίηση και βελτίωση της νομοθεσίας, με στόχο την εξυγίανση των 110 Δημοσίων Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) της χώρας που δεν απορροφώνται από ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ.

6. Αντιμετώπιση άμεσων προβλημάτων νησιών: Συνολικά,151 έργα με π/υ άνω των 320 εκ. € υλοποιούνται ήδη σε περισσότερα από 40 νησιά για βελτίωση ύδρευσης και αποχέτευσης.

7. Εξασφάλιση τεχνικής βοήθειας

Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, το οποίο, σύμφωνα με τον υπουργό, θωρακίζει το άνω του 50% του πληθυσμού της χώρας απέναντι στις συνέπειες της λειψυδρίας.

Συγκεκριμένα, ο κ. Σαχίνης επισήμανε  ότι η ΕΥΔΑΠ δεν περιορίζεται στην Αττική, αλλά στηρίζει τις τοπικές κοινωνίες σε όλη τη χώρα, ενώ τόνισε ότι η εταιρεία υλοποιεί ήδη έργα με το Δημόσιο για τη θωράκιση της Αττικής απέναντι στη λειψυδρία, ενώ εστιάζοντας  στο έργο του Βοιωτικού Κηφισού, είπε  ότι «οι αγρότες λαμβάνουν 30 εκατ. κυβικά μέτρα νερού και 7 εκατ. κυβικά μέτρα από το κανάλι του Μόρνου».

Συνεχίζοντας σημείωσε πως  ο στόχος είναι να εξασφαλιστεί η επάρκεια νερού έως την ολοκλήρωση του μεγάλου έργου του Εύηνου, που «όταν τεθεί σε λειτουργία, θα έχει μηδενικό κόστος λειτουργίας», με την  ΕΥΔΑΠ  να έχει προετοιμάσει εναλλακτικά σχέδια,  ένα plan B με αφαλατώσεις στη Θίσβη, τη Νέα Πέραμο και το Λαύριο, καθώς και ένα plan C, ως πρόσθετη γραμμή άμυνας σε περίπτωση επιδείνωσης των συνθηκών.

Όσον αφορά  τα έργα για τη μείωση των διαρροών, ο CEO  διευκρίνισε  ότι οι απώλειες περιορίζονται στο 15%, ενώ  η εταιρεία προχωρά σε ενημερωτικές δράσεις προς τους καταναλωτές, προωθώντας την υπεύθυνη χρήση και εξοικονόμηση νερού, λέγοντας πως το συνολικό επενδυτικό σχέδιο της ΕΥΔΑΠ ανέρχεται σε 2,5 δισ. ευρώ και στοχεύει στον εκσυγχρονισμό υποδομών και υπηρεσιών.

Ανάμεσα στα έργα  περιλαμβάνονται η υδροδότηση της Κινέττας, η ενίσχυση του τροφοδοτικού δικτύου της Δυτικής Αττικής, η αύξηση της παροχής νερού στα Νότια Προάστια, η  μείωση διαρροών, η εγκατάσταση “έξυπνων” μετρητών, η κατασκευή νέου κεντρικού αγωγού αποχέτευσης στη λεωφόρο Βουλιαγμένης και τα νέα κέντρα επεξεργασίας λυμάτων στη Ραφήνα και τον Μαραθώνα και το νέο κέντρο Ψυττάλεια 3.

Μιλώντας για το νέο ανταποδοτικό ρυθμιστικό πλαίσιο, ο κ. Σαχίνης ανέφερε  ότι όσα  κέρδη προκύψουν, θα επιστρέφουν σε νέες υποδομές και υπηρεσίες προς όφελος του πολίτη, υποστηρίζοντας ότι «υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης της τιμολογιακής πολιτικής του νερού, που σήμερα παραμένει μία από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο αυξήσεων στα τιμολόγια, στο πλαίσιο της νέας προσέγγισης που θα εγκριθεί από τη ΡΑΑΕΥ, επισημαίνοντας πως η ΕΥΔΑΠ έχει και σκοπεύει να έχει το φθηνότερο τιμολόγιο στην Ευρώπη.

Πιο αναλυτικά, όσον αφορά το έργο του Εύρυτου κατά την εξειδίκευση των μέτρων, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματα του έργου, συνολικού προϋπολογισμού 535 εκατ. ευρώ και επισημάνθηκε πως  με τη διαδικασία της κατεπείγουσας ανάγκης, το έργο μπορεί να είναι έτοιμο το πρώτο εξάμηνο 2029:

• Εξασφάλιση επαρκούς υδροδότησης του Λεκανοπεδίου Αθηνών με πηγή δυναμικότητας 200 εκατ. m³ / έτος
• Άριστης ποιότητας πόσιμο νερό
• Πλήρης αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών
• Μηδενικό κόστος λειτουργίας αφού η ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου γίνεται με βαρύτητα
• Πολύ μικρή περιβαλλοντική επιβάρυνση

Σε περίπτωση που στο μέλλον επικρατήσουν ευμενείς κλιματικές συνθήκες, η πρόσθετη ποσότητα νερού θα μπορεί να:

• Χρησιμοποιηθεί για τα προάστια της Αθήνας
• Χρησιμοποιηθεί για να ενισχύσει τους υπόγειους υδροφορείς της Αττικής
• Διατεθεί από το ΕΥΣ για υδροδότηση νησιών
• Μείωση του ενεργειακού κόστους από την αποδέσμευση της λίμνης Υλίκης

Τέλος,  το Plan B προβλέπει ένα χαρτοφυλάκιο 3 έργων μονάδων αφαλάτωσης θαλασσινού και υφάλμυρου νερού προς τεχνικοοικονομική και περιβαλλοντική αξιολόγηση, ενώ ο  σκοπός των αφαλατώσεων είναι να διασφαλίσει το ενδιάμεσο διάστημα σε περίπτωση καθυστέρησης του έργου Ευρύτου, με  προτεινόμενες θέσεις μονάδων αφαλάτωσης   η Θίσβη, η Νέα Πέραμος και το Λαύριο.