Για ποιο λόγο οι επενδύσεις στη χώρα μας, θα ακολουθήσουν ανοδική πορεία;
Του Γιάννη Χαλκιαδάκη. Για την ανοδική πορεία που θα ακολουθήσουν οι επενδύσεις στη χώρα μας, μέσα στην επόμενη τετραετία, αναφέρθηκε ο αν. υπουργός Οικονομικών, υπεύθυνος για τη δημοσιονομική πολιτική και το Ταμείο Ανάκαμψης Θόδωρος Σκυλακάκης, μαζί με τον CEO της Εurobank Φωκίωνα Καραβία, σε συζήτηση που συντόνιζε ο Managing Partner της Grant Thornton Βασίλης Καζάς, στο 8o Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Στην ομιλία του ο κ. Σκυλακάκης είπε πως το επενδυτικό κενό έχει αρχίζει να αντιστρέφεται, λέγοντας ότι: «Φέτος υπολογίζουμε, στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που θα καταθέσουμε, ότι οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου θα φτάσουν στο 15,3% του ΑΕΠ, από 10,7% που παραλάβαμε το 2019» , εξηγώντας πως το νέο ποσοστό βάζει τέλος σε μία μακρά περίοδο αποεπένδυσης, περίπου 13 ετών.Παίρνοντας τον λόγο, ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, στη συζήτηση με θέμα «Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: πώς θα γίνουν πιο αποτελεσματικές οι δημόσιες επενδύσεις», ανέφερε:
«Η δεκαετής οικονομική κρίση έχει αφήσει ορισμένες σημαντικές εκκρεμότητες, τις οποίες πρέπει να συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε. Το υψηλό χρέος είναι η πλέον προφανής, αλλά για αυτό έχει ήδη διαμορφωθεί μια θετική τάση, ιδιαίτερα και μετά το κλείσιμο του 2022 με πρωτογενές πλεόνασμα, αντί του ελλείμματος που αναμενόταν – κάτι που αποτέλεσε μια ιδιαίτερα θετική έκπληξη. Ωστόσο, εξίσου σημαντικές προκλήσεις συνιστούν,
α. το επενδυτικό κενό, δηλαδή η μείωση του κεφαλαιακού αποθέματος ύψους περίπου 100 δισ. στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Με βάση πολύ πρόσφατα, προχθεσινά, στοιχεία ούτε το 2022 ξεκίνησε η ελάττωση του – αντίθετα για 13η χρονιά είχαμε μείωση παγίου κεφαλαίου λόγω μεγάλων αποσβέσεων, και
β. το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών που παραμένει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα (περίπου -9,7% το 2022).
Και οι τρεις αυτές προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με μία συνταγή: ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ.
Επομένως, αποκτά κρίσιμη σημασία η συνέχιση της επενδυτικής προσπάθειας με εντατικό ρυθμό. Στο πλαίσιο αυτό το ΤΑΑ, όπως και τα άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, είναι εξαιρετικά σημαντικά και δεν έχουμε την πολυτέλεια να αφήσουμε ούτε ένα ευρώ ανεκμετάλλευτο.
Η απόφαση να ανατεθεί η αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων των δανείων του ΤΑΑ στους εξειδικευμένους συμβούλους και τις τράπεζες, με το Δημόσιο να συγχρηματοδοτεί μέσω του ΤΑΑ, ήταν εξαιρετικά τολμηρή, αλλά και εκ του αποτελέσματος εξαιρετικά επιτυχής. Πρώτον, γιατί αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες τα δάνεια αυτά να αποπληρωθούν και να μη φορτωθεί το Δημόσιο με επιπλέον υποχρεώσεις. Δεύτερον, γιατί η διαδικασία αυτή οδηγεί σε μια κατά τεκμήριο ορθολογική κατανομή αυτών των πόρων. Τρίτον, γιατί επιτρέπει σχετικά γοργές διαδικασίες, με την ελάχιστη εμπλοκή των υπηρεσιών του Δημοσίου.
Το αποτέλεσμα το είδαμε στην πράξη. Υπάρχουν ήδη 400 επενδυτικά σχέδια που έχουν υποβληθεί στο ΤΑΑ στο σκέλος των δανείων σε ένα ποσό που υπερβαίνει τα 12 δισ. και νομίζω πως δεν είναι τυχαίο ότι στην τελευταία έκθεσή του, πριν λίγες ημέρες, ο οίκος S&P ανέφερε ρητά την ύπαρξη των κονδυλίων του ΤΑΑ ως μοχλό για τη διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Κάτι που είχε αναδείξει και η ειδική έρευνα της Eurobank που παρουσιάσαμε το Δεκέμβριο 2022 όπου αναλύσαμε τη σχέση του ΤΑΑ με το επενδυτικό κενό που έχει η χώρα μας και τους τομείς της οικονομίας που θα έχουν τη μεγαλύτερη ροή επενδύσεων.
Σχετικά με τους κλάδους της οικονομίας που πρωταγωνιστούν μέχρι σήμερα στην αξιοποίηση των πόρων του ΤΑΑ και κατά πόσον είναι και οι κρισιμότερο για τη μελλοντική πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Ευελπιστούμε μέσα στις επόμενες εβδομάδες, να αιτηθούμε για την τέταρτη δόση. Τα πράγματα προχωρούν με βάση το σχεδιασμό που έχουμε.
Οι προτεραιότητες που έχει θέσει το ΤΑΑ, όπως η πράσινη μετάβαση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός ή η εξωστρέφεια, θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση του ελλείματος των εξωτερικών συναλλαγών, αντικαθιστώντας εισαγωγές (π.χ. ορυκτά καύσιμα) και τονώνοντας τις εξαγωγές. Αυτές όμως οι προτεραιότητες αφορούν πολλούς διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας μας.
Η πρόσφατη έρευνα της Eurobank αναδεικνύει ακριβώς αυτό, δηλαδή τους τομείς στους οποίους οι επενδύσεις μπορούν να έχουν το μέγιστο μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα για την ελληνική οικονομία. Αναφέρω επιγραμματικά τους πέντε πυλώνες:
Υποδομές και οικιστικές αναπλάσεις, Ενέργεια, ο κλάδος που συγκεντρώνει ίσως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, Ψηφιακή μετάβαση, συμπεριλαμβανομένων των τηλεπικοινωνιών, Τουρισμός και Βιομηχανία.
Εκτιμάται πως θα προσελκύσουν συνολικά επενδύσεις που ξεπερνούν τα 30 δισ. ευρώ τα επόμενα 2 με 3 χρόνια. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι συγκεκριμένες επενδύσεις έχουν σημαντικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στο ΑΕΠ, προσθέτοντας σχεδόν 90 δισ. σε βάθος 20ετίας. Και επειδή συζητάμε τι σημαίνει αυτό ευρύτερα για την οικονομία, υπολογίζουμε γύρω στις 300.000 θέσεις εργασίας, πολλές από αυτές νέες.
Είναι επίσης σημαντικό ότι ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες βιώσαμε την αποβιομηχάνιση της χώρας, η τάση αυτή μάλλον αντιστρέφεται καθώς βλέπουμε και τη βιομηχανία να συμμετέχει στο ΤΑΑ. Η χώρα μας πρέπει να εκμεταλλευτεί την τάση μερικής επιστροφής της παραγωγής από την Ανατολή στη Δύση, τάση που ξεκίνησε λόγω της πανδημίας και ίσως επιταχυνθεί λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων.
Σχετικά με την πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στους πόρους του ΤΑΑ και πώς μπορούν να επωφεληθούν από τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Η άποψη ότι οι πόροι του ΤΑΑ αφορούν αποκλειστικά τις μεγάλες επιχειρήσεις και οι ΜΜΕ είναι αποκλεισμένες, μολονότι συχνά επαναλαμβάνεται, πιστεύω ότι οφείλεται σε μια επιφανειακή ανάγνωση της οικονομικής πραγματικότητας και του τρόπου λειτουργίας μιας οικονομίας.
Ας σημειωθεί ότι το ένα τρίτο των επενδύσεων που αφορούν άμεσα στο ΤΑΑ και έχουν συμβασιοποιηθεί ήδη από περίπου 120 έργα, αφορά ΜΜΕ. Ειδικά για τις μικρότερες επιχειρήσεις, το ΤΑΑ προβλέπει ένα πολύ χαμηλό επιτόκιο, της τάξης του 0,35% σήμερα, σταθερό για όλη τη διάρκεια της επένδυσης, το οποίο συγκρίνεται με το 1% που είναι το ειδικό επιτόκιο για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις ή το 3,05% που είναι το επιτόκιο αναφοράς. Αυτό είναι πολύ σημαντικό κίνητρο για τις μικρές επιχειρήσεις να ενταχθούν στο ΤΑΑ.
Πέρα από ΤΑΑ, για τις μικρότερες επιχειρήσεις υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ειδικών προγραμμάτων δανεισμού, αναφέρω ενδεικτικά το ΤΕΠΙΧ Επενδύσεων που είναι διαθέσιμο με όρους καλύτερους από το ΤΑΑ, αφού το 40% της χρηματοδότησης είναι άτοκο, υπάρχουν προγράμματα όπως το ΕΣΠΑ και ο Αναπτυξιακός Νόμος που δίνουν τις επιδοτήσεις μπροστά για τις μικρές επιχειρήσεις.
Στην Eurobank, αλλά πιστεύω σε όλες τις τράπεζες, έχουμε συγκεκριμένη στοχοθεσία σε επίπεδο δικτύου για τι ποσά δανείου πρέπει να εκταμιεύουμε κάθε χρόνο προς μικρές επιχειρήσεις, προωθούμε όλα αυτά τα προϊόντα με μεγάλη ανταπόκριση από τους πελάτες μας, και ίσως αυτό να οφείλεται και στην ειδική ενημερωτική εκστρατεία που κάναμε σε όλη την Ελλάδα για να ενημερώσουμε ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε ότι από τις επενδύσεις των μεγαλύτερων επιχειρήσεων θα ωφεληθούν αναγκαστικά και χιλιάδες μικρότερες. Οι μεγάλες επενδύσεις, διαχέονται στην οικονομία γιατί χρειάζονται μικρότερες επιχειρήσεις και επαγγελματίες για να υλοποιηθούν, οι προμηθευτές τους, οι συνεργάτες τους ελευθεροεπαγγελματίες, ένας ολόκληρος κόσμος θα συμβάλει στην υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων και θα αποκομίσει το σχετικό όφελος. Οι μεγάλες επενδύσεις δημιουργούν μια πιο ρωμαλέα οικονομία, με περισσότερες ευκαιρίες, δηλαδή μια πιο εύρωστη αγορά εργασίας, και είναι απαραίτητες για να έχουμε μια σταθερή ανάπτυξη και πιο καλά αμειβόμενες θέσεις απασχόλησης».
