Προχωράμε μπροστά.. Συνέντευξη της υφυπουργού Ζ. Ράπτη στο metoxes.Online
Για την εμφάνιση των ψυχικών διαταραχών, που πυροδότησε η πανδημία του κορονοϊού, επιδεινώνοντας τα υπάρχοντα προβλήματα σε όλες τις ηλικίες, αλλά και για την ολοκλήρωση του πρώτου ψηφιακού χάρτη των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την λειτουργία της δωρεάν Εθνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής στήριξης 10306, έκανε λόγο η υφυπουργός Υγείας, Ζωή Ράπτη, μιλώντας στο «metoxes.Online» και στον δημοσιογράφο Γιάννη Χαλκιαδάκη.
Η υφυπουργός αναφέρθηκε επίσης στη δημιουργία της πρώτης Μονάδας Ψυχογενούς Ανορεξίας στο ΕΣΥ, που λειτουργεί στο «Σισμανόγλειο», στην ειδική μέριμνα που λαμβάνεται για τους ηλικιωμένους με τη δημιουργία Κέντρων Ημέρας για την άνοια, αλλά και την ολοκλήρωση του πανελλαδικού δικτύου των κοινωνικών συνεταιρισμών για την ένταξη των ψυχικά ασθενών στην αγορά εργασίας.
Η πανδημία πυροδότησε την κατάθλιψη, ψυχώσεις και εθισμούς που γιγάντωσαν τα προβλήματα στον τομέα της ψυχικής υγείας. Πως αντιμετωπίσατε αυτά τα θέματα που προέκυψαν;
Η πανδημία του κορονοϊού σάρωσε τις ζωές μας, πυροδοτώντας την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών και επιδεινώνοντας τα υπάρχοντα προβλήματα σε όλες τις ηλικίες. Ωστόσο την μεγαλύτερη επιβάρυνση δέχτηκαν τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ηλικιωμένοι, ενώ από τις επαγγελματικές ομάδες, την μεγαλύτερη επαγγελματική εξουθένωση υπέστησαν οι υγειονομικοί, οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής. Παράλληλα αυξήθηκε η ενδοοικογενειακή βία, η κακοποίηση (των αδύναμων, πρωτίστως των παιδιών και των ηλικιωμένων), η χρήση εθιστικών ουσιών και όλων των εξαρτήσεων όπως είναι η εξάρτηση από το διαδίκτυο.
Τα στοιχεία από τις έρευνες είναι αποκαλυπτικά:
Στην πατρίδα μας το 22,8% των πολιτών βίωσαν συμπτώματα κατάθλιψης, υψηλά ποσοστά σωματοποίησαν το άγχος και οι ηλικιωμένοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον φόβο της ασθένειας και του θανάτου, ενώ η κοινωνική απομόνωση που έπρεπε να τηρήσουν για την προστασία από τον κορονοϊό κλόνισε ακόμα περισσότερο την εύθραυστη ψυχική τους υγεία και επιδείνωσε προβλήματα όπως η άνοια και η νόσος Alzheimer. Παράλληλα, η πανδημία ανέδειξε την χρόνια υποχρηματοδότηση του Συστήματος Υγείας και λειτούργησε σαν καταλύτης για την λήψη μέτρων, ώστε να αντιμετωπιστούν άμεσα οι νέες ανάγκες. Σε αυτή την πρόκληση αντιδράσαμε άμεσα, υλοποιώντας μια σειρά από καινοτόμες δράσεις για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας των συμπολιτών μας. Ξεκινήσαμε ολοκληρώνοντας τον πρώτο ψηφιακό χάρτη των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, με στόχο την διασφάλιση του συντονισμού των υπηρεσιών, της συνέχειας της φροντίδας τους και την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη λειτουργία τους. Έπειτα θέσαμε σε λειτουργία την δωρεάν Εθνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής στήριξης 10306, που απευθύνεται στον γενικό πληθυσμό κι έχει μέχρι τώρα δεχτεί περισσότερες από 545.000 κλήσεις και υλοποιήσαμε το πρόγραμμα Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης ασθενών με Covid-19, των συγγενών τους, του υγειονομικού προσωπικού, «Κανένας μόνος στην Πανδημία».
Παράλληλα ενισχύσαμε το ΕΣΥ, με προσλήψεις (ψυχολόγων, ψυχιάτρων και νοσηλευτών ειδικευμένων στην ψυχική υγεία), ενώ δημιουργήσαμε νέες παιδοψυχιατρικές κλίνες στο “Καραμανδάνειο” Νοσοκομείο Παίδων της Πάτρας, στο Ασκληπιείο της Βούλας, καθώς και στα Νοσοκομεία Αλεξανδρούπολης και Τρίπολης. Επίσης, αξιοποιώντας την δωρεά του Ιδρύματος Ιωάννη Αγγελικούση, θέσαμε σε λειτουργία την Ψυχιατρική Κλινική Εφήβων 14-18 ετών στο Νοσοκομείο Νίκαιας – Δυτικής Αττικής «Αγία Βαρβάρα».
Μια σημαντική καινοτομία ήταν η δημιουργία της πρώτης Μονάδα Ψυχογενούς Ανορεξίας στο ΕΣΥ, που λειτουργεί στο «Σισμανόγλειο» και δέχεται ασθενείς ηλικίας από 16 ετών κι άνω. Στην Μονάδα έχουν μέχρι τώρα νοσηλευτεί 9 νέες γυναίκες με μέση διάρκεια νοσηλείας το τετράμηνο και έχουν επισκεφθεί τα εξωτερικά ιατρεία 39 ασθενείς, εκ των οποίων οι 18 εξακολουθούν να παρακολουθούνται συστηματικά είτε ανά βδομάδα είτε ανά δεκαπενθήμερο.
Για να «απαντήσουμε» στις ανάγκες τις κοινωνίας, δημιουργούμε 106 Δομές, η πλειονότητα εκ των οποίων στην κοινότητα, με πόρους που εξασφαλίσαμε από το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι κοινοτικές δομές αποτελούν το επόμενο βήμα για την ολοκλήρωση του προγράμματος αποασυλοποίησης που ξεκίνησε με το «Ψυχαργώς», με τους διαγωνισμούς να έχουν ήδη ολοκληρωθεί για τις 66 Μονάδες και να έχουν ήδη εκδοθεί οι άδειες ίδρυσης για τις 54 εξ αυτών. Στο σχεδιασμό περιλαμβάνονται: Κέντρα Ημέρας για την υποστήριξη παιδιών που έχουν υποστεί κακοποίηση και για την υποστήριξη της οικογένειας, καθώς και Κέντρα ημέρας για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των φοιτητών στα 5 μεγάλα πανεπιστήμια της χώρας. Επίσης, καθώς ετησίως στην Ελλάδα εκτιμάται ότι 3500 νέοι παρουσιάζουν ψυχωσικά συμπτώματα, δημιουργούμε 8 κέντρα για την έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση στις 7 υγειονομικές περιφέρειες της χώρας μας. Παράλληλα, δημιουργούμε κέντρα ημέρας για την υποστήριξη παιδιών στο φάσμα του αυτισμού και των οικογενειών τους, τους ογκολογικούς ασθενείς και των φροντιστών τους και την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των εργαζομένων.
Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τους ηλικιωμένους με τη δημιουργία Κέντρων Ημέρας για την άνοια σε συνδυασμό με στεγαστικές δομές για άτομα τρίτης ηλικίας με άνοια και νόσο Alzheimer. Στον σχεδιασμό περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων κινητές μονάδες για την παροχή υπηρεσιών σε στοχευμένους πληθυσμούς και απομακρυσμένες περιοχές, την δημιουργία ξενώνων φιλοξενίας για παραβατικούς εφήβους και την εφαρμογή για πρώτη φορά στην Ελλάδα της στήριξης της ψυχικής υγείας του πληθυσμού μέσω προγραμμάτων Τέχνης, με την πρωτοποριακή εφαρμογή της Πολιτιστικής συνταγογράφησης. Επιπλέον, εγκαινιάσαμε Μονάδες τηλεψυχιατρικής, αξιοποιώντας τα ψηφιακά εργαλεία που μάς έμαθε η πανδημία, ξεκινώντας από το Καστελόριζο και τη Σύμη, με προοπτική να διευρυνθούν τα προγράμματα και σε άλλους απομακρυσμένους προορισμούς στην νησιωτική και την ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης, ολοκληρώνουμε το πανελλαδικό δίκτυο των κοινωνικών συνεταιρισμών για την ένταξη των ψυχικά ασθενών στην αγορά εργασίας, μειώνουμε τις ακούσιες νοσηλείες των ψυχικά ασθενών με ολική αναδιάρθρωση του συστήματος μεταφοράς τους και ακούσιας νοσηλείας τους και αναπτύσσουμε ειδικά πρωτοκόλλα για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των πολιτών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Πώς αντιμετωπίζεται το θέμα του αλκοόλ, με τη χρήση του να έχει αυξηθεί επικίνδυνα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και την ηλικία της πρώτης χρήσης ολοένα και να μικραίνει;
Στην εποχή της πανδημίας καταγράφηκε αύξηση στην κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών και γενικά αύξηση σε ότι αφορά όλες τις εξαρτήσεις. Η Ελλάδα πανευρωπαϊκα είναι πλέον 8η στην κατάχρηση αλκοόλ, έχοντας ανέβει σημαντικά από την 20η θέση που κατείχε σε παλιότερα χρόνια. Για την απεξάρτηση από το αλκοόλ, πέραν των δομών που λειτουργούν ήδη στα πανεπιστημιακά και ψυχιατρικά νοσοκομεία της χώρας μας, και τους δύο αρμόδιους φορείς, το ΚΕΘΕΑ και τον ΟΚΑΝΑ, προχωρήσαμε στην δημιουργία νέων «Κέντρων Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας ατόμων εξαρτημένων από το οινόπνευμα,» αρχής γενομένης από το Αιγινήτειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής κ. Ηλία Τζαβέλλα.
Ξεκινώντας τη θητεία σας στο υπουργείο, είχατε βάλει σκοπό τη δημιουργία νέων δομών και υπηρεσιών. Νιώθετε πως εκπληρώσατε τους στόχους που είχατε θέσει;
Οι πολιτικές που σχεδιάζονται και υλοποιούνται από την κυβέρνηση έχουν νόημα όταν βελτιώνουν την ζωή των ανθρώπων και συμβάλλουν στην επίτευξη της κοινωνικής ευημερίας. Μας δόθηκε η δυνατότητα με πόρους που για πρώτη φορά λάβαμε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης να προχωρήσουμε με ταχείς ρυθμούς την μεγάλη Μεταρρύθμιση που υλοποιούμε στην Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, ώστε να καλύψουμε τις αυξημένες ανάγκες των πολιτών, ανάγκες που επηρεάζονται από την πανδημία και τα άλλα μεγάλα ζητήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε, όπως η ακρίβεια, οι Πόλεμος στην Ουκρανία, τα περιστατικά κακοποίησης και σεξουαλικής κακοποίησης που καταγγέλλονται σχεδόν σε καθημερινή βάση. Είναι ξεκάθαρο από τα όσα συμβαίνουν καθημερινά ότι η κοινωνία χρειάζεται θωράκιση και αυτό υλοποιούμε. Δημιουργούμε ένα δίχτυ προστασίας και θέτουμε σε λειτουργία Δομές που δεν υπήρχαν ποτέ στην Ελλάδα. Στην διετία που μεσολάβησε από την τιμητική ανάθεση του Χαρτοφυλακίου από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε ένα σημαντικό έργο στον τομέα της ψυχικής υγείας και της Απεξάρτησης και είμαστε εδώ, πιστοί στο όραμα μας, με αφοσίωση και πάθος να το φέρουμε σε πέρας μέχρι το τέλος.
Η ολοκλήρωση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ψυχική Υγεία αποτελεί τη στρατηγική ανάπτυξης των υπηρεσιών της επόμενης δεκαετίας. Μιλήστε μας περισσότερο για τα σημεία που εστιάζετε.
Για πρώτη φορά εκπονήσαμε ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία στην Ελλάδα, με ορίζοντα δεκαετίας, αξιοποιώντας τις προτάσεις από μια Εθνική Επιτροπή 35 ειδημόνων της ψυχικής υγείας, που συγκροτήσαμε και με την τεχνική υποστήριξη του ΠΟΥ. Το σχέδιο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο κι έχει μπει σε διαβούλευση. Πρόκειται για ένα έργο που αποδεικνύει έμπρακτα τη σύμπραξη της συντεταγμένης Πολιτείας με τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και την επιστημονική κοινότητα αυτής της χώρας στο δρόμο προς την πολυαναμενόμενη ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης και αναδιάρθρωσης του συστήματος ψυχικής υγείας στη χώρα μας. Εναρμονίζεται πλήρως με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030 του ΠΟΥ, με την ψυχική υγεία να αποτελεί βασική προτεραιότητα της εθνικής στρατηγικής δημόσιας υγείας. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ψυχική Υγεία διαρθρώνεται σε δέκα άξονες που αντανακλούν το πνεύμα της ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και λαμβάνει ειδική μέριμνα για όλες τις πληθυσμιακές ομάδες, τον αποστιγματισμό, την ενδυνάμωση των ψυχικά ασθενών και την έγκαιρη αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης.
Το 2023 είναι χρονιά εκλογών. Σε ποια περιοχή κατεβαίνετε, ποιοι είναι οι στόχοι σας και πως θα δώσετε στους ψηφοφόρους να καταλάβουν τι θα πρέπει να κάνουν για το συμφέρον τους;
Κατεβαίνω στην Β1 Εκλογική Περιφέρεια του Βόρειου Τομέα Αθηνών, τον οποίο θεωρώ ολόκληρο γειτονιά μου και ο στόχος μου παραμένει αμετάβλητος, να συμβάλλω με όλες μου τις δυνάμεις για την καλυτέρευση της ζωής όλων των συνανθρώπων μου. Πιστεύω πως οι πολίτες έχουν καταλάβει και ποιο είναι το διακύβευμα των εκλογών, όπως το έθεσε ξεκάθαρα ο Πρωθυπουργός λέγοντας «Ή δεύτερη φορά στη συμφορά ή δεύτερη εντολή στην προκοπή» και τι πρέπει να κάνουν για το συμφέρον της κοινωνίας.
Από τα δεδομένα που έχω στη διάθεσή μου κι από την συμμετοχή στο κυβερνητικό έργο συμπεραίνω ότι η κρίση του λαού στις εκλογές θα είναι θετική για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Γιατί δεν περιοριζόμαστε σε λόγια, αλλά πράττουμε. Έχουμε σχέδιο και αναπτύσσουμε δράσεις για όλα τα ζητήματα, που ανησυχούν τους πολίτες. Την οικονομία, την ακρίβεια, την ενεργειακή κρίση και την βία σε διεθνές επίπεδο, στο εσωτερικό τους ρήτορες των μαγικών λύσεων του ΣΥΡΙΖΑ και της κατάργησης της πραγματικότητας μ’ ένα νόμο κι ένα άρθρο και στα Ανατολικά σύνορά μας τις προκλήσεις από έναν κακό γείτονα, τον Ταγίπ Ερντογάν, που επενδύει στις εντάσεις και οραματίζεται αναθεωρητισμούς.
Στον αντίποδα όσων απεργάζονται την αποσταθεροποίηση της χώρας και την επιστροφή των εφιαλτικών στιγμών που ζήσαμε με τα κάπιταλ κοντρόλς, εμείς δεν διχάζουμε, ενώνουμε και προχωράμε μπροστά, χωρίς να αφήσουμε κανέναν πίσω.
